Remont obiektu wpisanego do rejestru zabytków wymaga uzyskania przede wszystkim pozwolenia odpowiedniego konserwatora. To jednak nie wszystko. Wybór materiałów budowlanych do renowacji zabytku musi być dopasowany do norm budowlanych i wytycznych konserwatora, co może być trudne. Na szczęście na rynku istnieje specjalna grupa produktów, które są przeznaczone do tego typu prac. Jak wybrać tynk renowacyjny i jakie zaprawy naprawcze najlepiej się tutaj sprawdzą?
Spis treści:
Produkty renowacyjne i naprawcze – czym naprawić ubytki w betonie?
Na początku warto sobie wyjaśnić, że renowacja budynków to inny rodzaj prac niż konserwacja czy restauracja. Zadaniem renowacji jest odtworzenie fragmentów architektonicznych, które uległy zniszczeniu. Prace obejmują również naprawę ubytków czy odświeżenie samego wyglądu. Ogólnie można przyjąć, że prace renowacyjne skupiają się na tym, aby przywrócić budynek do stanu świetności. Na rynku znajdziemy wiele materiałów przeznaczonych do renowacji budynków – w samej tylko ofercie firmy Atlas znajdziemy około 30 produktów tego typu. Dostępne są m.in. materiały tynkarskie na bazie gliny i materiały do renowacji konstrukcji słupowo-ryglowych, tzw. fachwerków. Co ciekawe, większość firm korzysta ze starych receptur, które są odpowiednio modyfikowane, najczęściej przy współpracy z ośrodkami akademickimi. Dzięki temu powstają materiały o estetyce zbliżonej do historycznej, ale o zwiększonych parametrach dotyczących odporności na warunki atmosferyczne czy powstawanie wykwitów.
Jednym z takich produktów jest zaprawa naprawcza do betonu. Beton przez czynniki zewnętrzne i uszkodzenia mechaniczne jest narażony na korozję, zarysowania i powstawanie ubytków. Do prostego uzupełniania szczelin w betonie można wykorzystać samodzielnie wykonaną masę z cementu, piasku i wody, jednak jest to rozwiązanie mało skuteczne i wygodne. Zdecydowanie lepiej sięgnąć tu po profesjonalne i gotowe masy naprawcze do betonu, które występują w kilku wariantach różniących się składem i zastosowaniem.
W zależności od rodzaju zastosowanego spoiwa wśród zapraw naprawczych do betonu wyróżnia się:
• Zaprawę do naprawy betonu typu CC – spoiwo hydrauliczne jest zmieszane z frakcjonowanym kruszywem; może zawierać dodatki wzmacniające.
• Zaprawę do naprawy betonu PCC – spoiwo hydrauliczne modyfikowane przez polimery połączone jest z frakcjonowanym kruszywem; ma zwiększoną wytrzymałość na rozciąganie.
• Polimerową masę naprawczą do betonu PC – mieszanka spoiw polimerowych i kruszywa jest utwardzana w procesie polimeryzacji; ma podwyższoną odporność na uszkodzenia mechaniczne.
Warto wspomnieć również o cementowych zaprawach naprawczych, które wykorzystuje się m.in. do naprawy podłoża pod podkłady podłogowe, do napraw powierzchni pionowych i poziomych. Umożliwiają też naprawę takich elementów, jak balkony, tarasy, wsporniki, nadproża. Dostępne są również masy naprawcze szklane, które mają uszlachetniający dodatek w postaci włókna szklanego. Ten rodzaj masy po wyschnięciu pozostawia przezroczystą powłokę z widocznymi włóknami, co zwiększa wytrzymałość powierzchni.
Nie ma renowacji bez dobrej zaprawy i tynków
Ważne jest nie tylko samo uszczelnienie czy naprawa betonu – renowacji wymaga też fasada budynku. W tego typu pracy wykorzystuje się tynki renowacyjne, charakteryzujące się wysoką porowatością i niskim oporem dyfuzyjnym. Dzięki nim można poprawić mocno podniszczone stare tynki, takie, które uległy zasoleniu lub zawilgoceniu, stąd tynki często określane są jako napowietrzone, szerokoporowate lub solochłonne. Co ważne, renowację tynków przeprowadza się zarówno w obiektach zabytkowych, jak i w nowym budownictwie, zwłaszcza kiedy doszło do zawilgocenia ścian np. w piwnicy czy w pralni. Objawem zniszczenia tynku jest jego kruszenie i odpadanie w wyniku parcia pary wodnej, wytwarzanej pod wpływem wysokiej temperatury zewnętrznej i nasłonecznienia.
Cechy tynków renowacyjnych:
• spełniają normę PN EN 998-1:2004,
• cechują się wysoką porowatością i przepuszczalnością pary wodnej,
• mają obniżoną zdolność przewodzenia kapilarnego,
• ich przeciętna trwałość wynosi ok. 20 lat.
Dodajmy, że przy renowacji budynków stosowane są również tynki antykondensacyjne. To specjalne tynki do pomieszczeń wilgotnych i mokrych, które po wyschnięciu tworzą elastyczną i trwałą wyprawę tynkarską. Wśród jego cech warto wymienić pochłanianie wilgoci oraz wodoodporność.
Tynk renowacyjny dzięki swym specyficznym właściwościom wchłania wilgoć znajdującą się w murze i oddaje ją do otoczenia pod postacią pary wodnej. Jednocześnie magazynuje szkodliwe sole w postaci skrystalizowanej i nie dopuszcza do powstawania wykwitów na powierzchni. Pamiętajmy jednak, że nawet najlepszy tynk renowacyjny nie zastąpi izolacji przeciwwilgociowej.
Jak wybrać masę naprawczą do betonu?
Masa naprawcza to uniwersalny produkt, który przydaje się podczas renowacji ścian, sufitów, tarasów, balkonów, schodów, słupków i murów. Sprawdzi się wszędzie tam, gdzie powstały pęknięcia, ubytki czy rysy. Zaletą tego materiału jest to, że jest elastyczny oraz cechuje się wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne, ściskanie i zgniatanie. Ponadto można go aplikować nie tylko na podłoże betonowe, ale też gipsowe, gipsowo-kartonowe, cementowo-wapienne i drewnopochodne. Każdorazowo jednak należy zapoznać się z instrukcją producenta, w której znajduje się informacja o przeznaczeniu produktu. Jest to bardzo ważne, ponieważ nie każda zaprawa nadaje się do stosowania na zewnątrz.
Masa naprawcza produkowana jest na bazie cementu, wzbogacana specjalistycznymi włóknami. Dostępna jest pod postacią proszku, który należy połączyć z wodą, przez co istnieje ryzyko, że uzyskamy zbyt płynną zaprawę, niespełniającą swoich funkcji. Dlatego lepszym wyborem jest gotowa masa naprawcza do betonu, która ma odpowiednią konsystencję, jest łatwa w aplikacji i uzyskuje wymagane paramenty po wyschnięciu.
Wybór zaprawy naprawczej do betonu powinien uwzględniać:
• Wielkość i głębokość ubytków – mocne masy z włóknem szklanym wypełnią głębokie ubytki o szerokości 5 mm, a lekkie i szybkoschnące masy pomogą zlikwidować rysy i drobne pęknięcia.
• Czas schnięcia – przy każdego rodzaju pracach budowlanych czas jest ważną kwestią; standardowo szybkoschnące zaprawy są gotowe do dalszej obróbki w ciągu 2 h, w przypadku innych czas ten może wynosić nawet 24 h.
• Możliwość późniejszej obróbki – należy upewnić się, czy zastosowaną zaprawę można od razu malować, czy konieczne jest zastosowanie gruntu lub gładzi.
• Wydajność i zużycie – w karcie produktu podawana jest wydajność, która pomaga ustalić, ile produktu potrzeba, aby uzyskać 1 m3 zaprawy, oraz jak długo zaprawa może być w eksploatacji.
Warto zaznaczyć, że gotowy system do naprawy betonu składa się z warstwy sczepnej, zabezpieczenia antykorozyjnego zbrojenia, zaprawy naprawczej i zaprawy wyrównawczej. Poszczególne zaprawy można nakładać zwykle zarówno metodą ręczną, jak i mechaniczną (tak jest przykładowo w gotowym systemie zapraw naprawczych Sika).
Zaprawy do renowacji zabytków – podsumowanie
Dobór zapraw i tynków do renowacji zabytków powinien być dokonany na podstawie szczegółowej oceny stanu obiektu. Co więcej, prace renowacyjne dobrze jest zaplanować przy współpracy z konserwatorem oraz z uwzględnieniem starych planów czy zdjęć archiwalnych. Przed przystąpieniem do pracy należy się upewnić co do stanu murów i innych elementów konstrukcji. Może się okazać, że konieczne są zabiegi osuszające lub tymczasowe tynki odsalające, aby zapewnić murom ochronę.
Produkty do renowacji zabytków powinny być jak najbardziej zbliżone do historycznych, dodatkowo powinny zapewniać taki sam efekt wizualny. Dlatego też wszelkie zaprawy naprawcze czy tynki renowacyjne powinny być dobrane pod względem uziarnienia, wytrzymałości i kolorystyki. Jeżeli tego nie dopilnujemy, możemy doprowadzić do pogorszenia się stanu obiektu. Za przykład niech posłuży renowacja przeprowadzona w latach 60. XX wieku w Trzcińsku-Zdroju, gdzie do renowacji murów obronnych z granitowych głazów narzutowych i polnych kamieni zastosowano silne zaprawy cementowe zamiast wapiennych. Dopiero w 2012 roku zdecydowano się na kompleksowy remont, tym razem z zaznaczeniem, że użyte produkty mają mieć parametry fizyczne i mechaniczne zbliżone do oryginalnych.
