Obowiązkiem każdego dekarza jest znajomość i przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa, z czym wiąże się używanie odpowiednich narzędzi w sposób zgodny z ich przeznaczeniem. Narzędzia dekarskie powinny nie tylko ułatwiać pracę, ale też być wykonane z trwałego materiału, aby służyć przez wiele sezonów. Najpopularniejszymi narzędziami są te wykonane ze stali narzędziowej. Czasem producenci wzbogacają tworzywo o dodatki, jak stopy metali czy wkładki tytanowe, które mają wzmocnić ich trwałość.
Co do rodzaju narzędzi dla dekarza, wyróżnia się elektronarzędzia oraz narzędzia tradycyjne, które można wykorzystać do obróbki dachu, cięcia i gięcia blachy czy też montażu pokrycia dachowego, takie jak młotki, cęgi, kleszcze, zaginadła i inne. Ogólnie im więcej narzędzi ma do dyspozycji dekarz, tym efektywniejsza i bezpieczniejsza jest jego praca.
Spis treści:
Młotki dekarskie
Podstawowymi narzędziami dekarskimi ręcznymi są wszelkiego rodzaju młotki, które są wykorzystywane nie tylko do wbijania i wyciągania gwoździ, ale i do obróbki blachy (prostowania, gięcia i kształtowania). Zwykle odkuwane są z jednego kawałka stali, a rękojeść jest wykańczana tworzywem, skórą bądź drewnem. Dobre młotki do prac dekarskich mają magnetyczny uchwyt do przytrzymywania gwoździ, cechują się wyważoną i lekką konstrukcją.
Młotki różnią się częścią roboczą (obuchem) i mogą mieć na przykład kształt baryłki z zaokrąglonymi krawędziami, graniastosłupa ściętego jednostronnie, dwustronnie lub graniastosłupa z lekko zaokrąglonymi krawędziami. Ich budowa wiąże się z ich przeznaczeniem, np. jedne sprawdzą się w precyzyjnych obróbkach blacharskich, a inne przy delikatnych pracach dekarskich.
Na rynku dostępne są młotki dekarskie z amortyzatorem, które nadają się również do prac ciesielskich. Ich przewagą jest to, że regulują wszelkie wibracje i drgania powstające w trakcie prac dekarskich, co przekłada się nie tylko na komfort pracy, ale i zdrowie dekarza (chroni jego stawy). Zwykle takie młotki mają wbudowany amortyzator sprężynowy, który przejmuje znaczną część siły odbijającej.
Cęgi dekarskie
Uniwersalnym narzędziem dekarskim są cęgi służące do obróbki blachy, a mianowicie jej zaginania, zaciskania, falcowania, otwierania rąbka – przy czym warto odnotować, że stosuje się je przy blachach o grubości do 1/3. Cęgi dekarskie przydają się również przy obróbce dachówek. Dodajmy, że w narzędziach dla dekarzy znajdziemy również cęgi zaciskowe służące do zamykania metalowego arkusza blachy.
Jeżeli chodzi o rodzaj cęgów, to te występują w różnych wariantach jako proste lub wygięte pod określonym kątem, długie i krótkie. Co istotne, cęgi są odporne na obciążenia siłowe, które są typowe dla prac dekarskich, ponadto mają uchwyty wykonane z materiału antypoślizgowego (rękojeść powlekana jest zwykle PVC). Jest to o tyle istotne, że budowa i struktura tego narzędzia ma umożliwiać wykonywanie prac jedną ręką.
Zaginadło dekarskie
Do wykonywania typowych obróbek blacharskich na dachu stosuje się inne proste narzędzie ręczne – zaginadło.
Zaginadło do blachy zwykle wykonane jest ze stalowych profili, ma też szeroką rączkę. Powinno mieć też lekką, ale solidną konstrukcję, aby szybko i bezproblemowo zaginać nawet długie elementy blach bezpośrednio na dachu. Konstrukcja typowego kowadełka jest prosta: ma jedną część wyostrzoną, która służy do zginania i rozginania blachy, oraz część o przekroju kwadratowym, którą zagina i rozklepuje się połączenia.
Zaginadła blacharskie dzieli się na:
• zwykłe,
• dwustronne (zwane kobyłkami),
• fałdowniki (zwane bocianami).
Dzięki tym narzędziom można zginać, zaginać, rozginać i rozklepywać blachy oraz rozłączać arkusze blach już połączonych. Przy czym warto odnotować, że zaginadła zwanego kobyłką używa się do zawijania rąbków łączących arkusze blachy, a fałdownika – do zaginania blach w narożnikach zaginanych elementów.
Nożyce dekarskie
Wśród narzędzi dla dekarza nie może zabraknąć nożyc, którymi tnie się blachy. Nożyce standardowo nadają się do różnego typu blach, np. miedzianych, aluminiowych, ocynkowanych itd. Co ciekawe, nożyce dostępne są w wersji prawej i lewej, co ma ogromne znaczenie dla postępu prac, kierunku wykonywania cięć i łuków, a także bezpieczeństwa.
Nożyce wykorzystuje się do różnego rodzaju prac:
• nożyce uniwersalne do cięcia blachy po linii prostej,
• nożyce kształtowe do cięcia po linii krzywej i łuku,
• nożyce przelotowe do długich i krótkich cięć po linii prostej.
Nożyce dekarskie różnią się kształtem, wielkością, stopniem wygięcia i długością szczęk. Mają konstrukcję podobną do zwykłych nożyc, a mianowicie zbudowane są z dwóch dźwigni dwuramiennych połączonych ze sobą przegubowo. Dostępne są jako nożyce tradycyjne, dźwigniowe i dźwigniowe z podwójnym układem dźwigni. Jeżeli chodzi o sposób wykonania nożyc dekarskich, to ich uchwyty i szczęki są zazwyczaj odkute matrycowo jako jeden element, ostrze natomiast jest hartowane. Dodatkowo są wyposażone w antypoślizgową rączkę i mają możliwość regulacji w osi dźwigni.
Kleszcze dekarskie
Innym narzędziem ważnym w pracy każdego dekarza są kleszcze (inaczej szczypce), które są wykorzystywane głównie do wszelkiego rodzaju obróbek blacharskich, jak zagniatanie czy falcowanie blachy. Podobnie jak nożyce do blachy, są kute matrycowo. Standardowo wyróżnia się kleszcze o konstrukcji nakładkowej (części narzędzia są nakładane na siebie) i kleszcze wsuwakowe (jedna część kleszczy tworzy widełki, w które wsuwa się drugą).
Kleszcze dekarskie dzieli się na:
• uniwersalne (płaskie i okrągłe),
• krótkie do zaginania,
• długie do zaginania,
• specjalne (np. do obkuwania obrzeży czy gięcia haków).
Kleszcze specjalne mają szczęki wygięte pod określonym kątem (najczęściej jest to kąt 45 stopni, ale zdarzają się i wygięte pod kątem 90 stopni). Dostępne są też specjalne kleszcze dekarskie, dzięki którym można precyzyjnie formować detale i nawet bardzo małe krzywizny.
Inne akcesoria dekarskie potrzebne w pracy dekarza
Narzędzia dla dekarzy uwzględniają nie tylko sprzęt niezbędny do obróbki blachy czy też montowania łączników. Ważne są również akcesoria dekarskie, takie jak przyrządy pomiarowe, i elementy mocujące, jak gwoździe czy kołki. Zamiast nożyc dekarskich czasem jest konieczność sięgnięcia po specjalne noże dekarskie lub nawet piły ręczne, które pozwolą dokładniej dopasować element do konstrukcji dachu. Niezbędny jest też pas dekarski, dzięki któremu podstawowe narzędzia ma się zawsze pod ręką. Pas dekarski ma dużą liczbę przegródek, w których można schować kołki, wkręty, młotek, nożyce, ma również specjalne zapięcie na wiertarkę lub wkrętarkę.
Nie zapominajmy również o urządzeniach dekarskich przydatnych przy papach dachowych, jak np. palniki do podgrzania pokryć bitumicznych, kolby lutownicze czy profilarki. W pracy dekarza niezastąpione są również gwoździarki (pneumatyczne lub gazowe), które powszechnie stosuje się przy montażu łat i kontrłat i w deskowaniu. Dzięki nim można seryjnie wbijać gwoździe, a co najistotniejsze – są one montowane precyzyjnie, co ma wpływ na jakość i efekty pracy.
